Niemand zit te wachten op het 'Mausoleum van Heylen'

Het ziet eruit als een futuristisch ruimteschip, maar in Antwerpen spreken ze van 'het mausoleum van Heylen'. De geplande verbrandingsoven langs de A12, een prestigeproject van oud-schepen Philip Heylen (CD&V), kost drie keer zoveel als het MAS. Maar wie wil hem?

"De centrale is een architecturaal baken dat onze visie van openheid en transparantie benadrukt." Anderhalf jaar geleden zette de Antwerpse afvalintercommunale ISVAG het licht op groen voor de bouw van een hypermoderne verbrandingsoven langs de A12 in Wilrijk. Vanaf 2022 kan daar 190.000 ton huisafval per jaar worden verbrand.

De oven moet Antwerpen op de kaart zetten op vlak van circulaire energie. Het afval wordt immers omgezet in elektriciteit en warmte. Via ondergrondse buizen wordt de warmte naar 40.000 gezinnen gebracht..

Meer nog is de oven een prestigeproject

van oud-schepen Philip Heylen. Heylen, die in 2016 afscheid nam van de politiek, is voorzitter van de intercommunale. Na het MAS en het Red Star Line Museum is dit volgens critici een van deerfenissen die hij wil nalaten. Zij spreken dan ook schertsend van 'het mausoleum van Heylen'.

"Ik volg dit project al 18 jaar op", zegt hij zelf. "Op basis van sterk onderbouwde rapporten, onderzoeken en adviezen hoop ik de nodige vergunningen te krijgen."

Wateroverlast

Maar daar knelt het schoentje. Want de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) heeft vragen bij het project. "Het probleem is dat de oven wordt gebouwd op een plek waar nu een bufferbekken ligt", legt Marc Florus uit. "Als het zwaar regent, moet het bekken het water vertraagd afvoeren. Anders ontstaat er wateroverlast." Zonder aanpassing zal de VMM een negatief advies geven voor de bouwvergunning.

Opmerkelijk is ook de kostprijs: 175 miljoen euro. Dat is drie keer zoveel als de bouw van het MAS of het Havenhuis. Terwijl de Limburgse intercommunale Bionerga voor 100 miljoen euro een verbrandingsoven gaat bouwen. Die oven heeft een grotere capaciteit, maar ziet er minder blits uit.

Volgens Antwerps sp.a-voorzitter Tom Meeuws is de Wilrijkse oven een symbool van verspilzucht. "Kan het niet een tikkeltje minder megalomaan?" Sp.a berekende dat de prijs per ton afval

die je wilt verbranden in Antwerpen straks 30 euro hoger zal liggen dan in Limburg. "Daardoor zullen we elk jaar 3 à 4 miljoen euro te veel betalen", zegt Meeuws.

Intussen rijzen er ook vragen bij het rendement van de installatie. Die zou lager liggen dan die van vele concurrenten.

Dat zit zo: als de warmte uit een oven komt, is detemperatuur zo hoog dat ze niet bruikbaar is voor de verwarming van huizen. Wel voor bedrijven. Idealiter stuur je de warmte dus eerst naar deindustrie, die de afgekoelde restwarmte vervolgens doorstuurt naar gezinnen.

De 'energiecascade' wordt bepleit in het Energiepact en door Antwerps gouverneur Cathy Berx (CD&V). Maar in Wilrijk belandt de warmte meteen bij gezinnen. "Die aanpak is voorbijgestreefd", vindt Meeuws. Hij roept op deplannen te herbekijken.

Hamvraag is ook of de oven niet beter in dehaven wordt gebouwd. "Huishoudens hebben enkel in de winter warmte nodig, terwijl deindustrie het hele jaar doordraait", zegt Christian Heeren van Qpinch, een bedrijf dat succesvol warmte recycleert in de haven. "Als ISVAG in dehaven kan bouwen, dan lijkt me dat logisch."

Spanning

Intussen groeit het politieke verzet. Afgelopen maandag keurde de gemeenteraad van Aartselaar unaniem een motie goed om

bezwaar aan te tekenen tegen de vergunning. "Wij hebben grote vragen bij ISVAG", zegt burgemeester Sophie De Wit (N-VA). "Zoveel afval verbranden bij een woongebied is niet oké." Ze verwacht ook meer verkeersoverlast.

Heylen, van zijn kant, spreekt van een politiek steekspel. Hij merkt op dat Aartselaar via een andere intercommunale IGEAN aandeelhouder is van ISVAG. "Terwijl ze politieke nummertjes opvoeren, participeren ze wel in de omzet." Heylen benadrukt ook dat ISVAG niet over één nacht ijs is gegaan. De oven, inclusief zijn locatie, werd jarenlang bestudeerd. "Daaruit kwam Wilrijk als beste locatie."

En de architectuur? Een kwestie van smaak. "Ik heb deze discussie ook meegemaakt bij het MAS", zegt hij. "Nu is iedereen het erover eens dat het MAS bij onze skyline hoort."

Quid CD&V?

Bij CD&V, zijn partij, zijn ze iets minder vastberaden. Want na de heisa rond Land Invest zijn partijleden beducht om verwikkeld te raken in een omstreden vastgoeddossier. Zij vrezen dat het project hen kwetsbaar maakt voor de verkiezingen in oktober. Anderzijds is de loyauteit aan Heylen groot.

Veel zal duidelijk worden na 10 maart. Dan eindigt het openbaar onderzoek naar de verlenging van de bouwvergunning van de huidige, kleinere, oven in Wilrijk. Die moet langer openblijven om deenergielevering te verzekeren tot aan de komst van de nieuwe oven in 2022.